W lesie równikowym występuje bardzo dużo zwierząt. Oto opisy kilku z nich:
1.
Można je znaleźć jedynie w lasach deszczowych na Borneo i Sumatrze.
Orangutany są małpami nadrzewnymi, spędzającymi na drzewach niemal całe życie, poruszając się między koronami metodą brachiacji. Prowadzą dzienny tryb życia, w nocy przesypiają około 12 godzin. Grupy rodzinne tworzy samica z młodymi, czasami towarzyszy im samiec. Dorosłe samce zwykle prowadzą samotniczy tryb życia, kojarząc się z samicami na czas kopulacji.
Spędzają najwięcej czasu na drzewach spośród, małp człekokształtnych. Orangutany są małpami o długich rękach (rozstaw ramion do 225 cm) i krótkich nogach. Włosy długie, czerwonawe, rzadziej brązowe. Twarz naga, u samców występują szerokie talerze policzkowe; uszy małe przylegające. Kciuk i paluch krótkie, pozostałe palce długie. Dymorfizm płciowy silnie zaznaczony. Samce są dwukrotnie większe od samic. Samice mogą dorastać do około 130 centymetrów i ważą około 45 kg, podczas gdy w pełni dojrzałe samce osiągają wysokość 180 centymetrów i ważą ponad 120 kg.
Małpy te dożywają w stanie dzikim 45-50 lat, w niewoli do ponad 65 lat. Ciąża trwa 255 – 275 dni, rodzi się z reguły jedno młode o masie urodzeniowej 1200 – 1600 g. Matki opiekują się dziećmi przez 6 – 8 lat, dojrzałość płciowa jest osiągana w wieku 10 – 12 lat.
Orangutany żywią się głównie owocami, liśćmi, termitami i owadami oraz jajami ptaków.
Orangutany są gatunkami zagrożonymi, przy czym P. abelii - krytycznie. Liczbę dziko żyjących orangutanów szacuje się na 45–69 tysięcy na Borneo (P. pygmaeus) i 7 300 na Sumatrze (P. abelii). Niszczenie ich środowiska naturalnego przez wyręby i wypalanie lasów oraz działalność wydobywczą nasiliło się szczególnie w ciągu ostatniego dziesięciolecia. Większość z tych działań jest nielegalna i ma miejsce w 37 z 41 parków narodowych, które oficjalnie są wyłączone z gospodarki leśnej i górnictwa. Poważnym problemem jest także uprowadzanie małych na sprzedaż, co wiąże się zwykle z zabijaniem matek
2. Goryle:
Goryl (Gorilla) - rodzaj największych spośród współcześnie żyjących małp naczelnych, zaliczany do człowiekowatych. Preferuje naziemny tryb życia, jest zwierzęciem wszystkożernym, zamieszkuje lasy tropikalne w Afryce. Dzielone są na dwa gatunki i według nadal trwającej debaty (2007) do czterech lub pięciu podgatunków.
Zamieszkują lasy strefy równikowej w Afryce Środkowej, w dwóch obszarach wyraźnie oddzielonych przez rzekę Kongo. Wschodni obszar - położony w centralnej części kontynentu - obejmuje wschodnią część Demokratycznej Republiki Konga, Ugandę i Rwandę. Zachodni obszar występowania goryli to Nigeria, Kamerun, Republika Środkowoafrykańska, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Angola i zachodnie krańce Demokratycznej Republiki Konga.
Poszczególne populacje goryli zamieszkują różnorodne siedliska od bagien i terenów nizinnych po górskie lasy na wysokości 1600 m n.p.m. (goryle nizinne) i 2200-4200 m n.p.m. (goryle górskie).
Dorosły srebnogrzbiety samiec osiąga przeciętnie 1,65-1,75 m wzrostu i ciężar 160-200 kg, samica jest zwykle o połowę mniejsza, osiąga średnio ok. 1,4 m wysokość i masę 60-100 kg. Okazjonalnie, samce osiągają ponad 183 cm wysokości i 225 kg wagi (rekord na wolności). Jednak w niewoli notowano samce o wadze 270 kg. Goryle mają silnie prognatyczną część twarzową, ich żuchwa wystaje dalej na zewnątrz niż szczęka.
Ciąża trwa 8,5 miesiąca. Zwykle od 3 do 4 lat pomiędzy poprzednimi narodzinami. Młode pozostaje przy matce przez 3-4 lata. Samice osiągają dojrzałość pomiędzy 10 a 12 rokiem życia (wcześniej w niewoli); z kolei samce później 11–13 lat. W naturalnych warunkach żyją 30-40 lat a w niewoli do 50 lat. W Filadelfijskim zoo goryl Massa ustanowił rekord długowieczności - miał 54 lata, gdy zmarł.
Chociaż goryl swoją budową jest przystosowany do życia nadrzewnego, tylko młode lekkie osobniki spędzają większość czasu na drzewach. Dorosłe prowadzą głównie naziemny tryb życia. Poruszają się po ziemi opierając się na kostkach wierzchu dłoni. Przez krótki czas mogą przyjmować postawę dwunożną.
Prawie wszystkie goryle dzielą tę samą grupę krwi (B), tak jak ludzie, mają inwidualne odciski palca.
Goryle są zwierzętami wszystkożernymi, zjadają owoce, liście, pędy, kiełki, korzenie, korę oraz sporadycznie - owady, które składają się na 1–2% ich diety. Występuje u nich koprofagia pozwalająca na zwiększenie wykorzystania pokarmu.
3.Szympans:
Szympans (Pan) – rodzaj dużej, człekokształtnej małpy wąskonosej z rodziny człowiekowatych, obejmujący dwa odrębne gatunki: szympans zwyczajny (Pan troglodytes) i szympans karłowaty (Pan paniscus) zwany również bonobo. Obydwa gatunki są najbliżej spokrewnione z rodzajem Homo. Karol Linneusz w swojej pracy Systema Naturae (10th edition, 1758) zaklasyfikował szympansa w rodzaju Homo pod nazwą systematyczną Homo nocturnus - nocny człowiek. Dopiero w 1775 Blumenbach wprowadził nazwę Pan troglodytes.
Nazwą szympans określa się zarówno rodzaj Pan jak i każdego z przedstawicieli obydwu gatunków. W artykule przyjęto nazwę szympans dla Pan troglodytes oraz bonobo dla Pan paniscus.
Typową cechą zachowania szympansów jest budowa gniazd, umieszczonych na drzewie od 5 do 40 m nad ziemią. Zbudowane są z powyginanych i połamanych gałęzi splecionych tak, że tworzą one platformę, pokrywaną następnie drobnymi gałązkami. W porze deszczowej wędrujące zazwyczaj szympansy budują dzienne gniazda, w których spędzają większość czasu. Resztę poświęcają na poszukiwanie rozmaitego pożywienia w pobliżu dolnego piętra lasu. Gromady szympansów mają skomplikowaną organizację społeczną. Rozpraszają się w poszukiwaniu pokarmu lub "zaopatrują się" na określonym, stałym obszarze. Szympans, najhałaśliwsze i najbardziej ekspresyjne ze zwierząt, okazuje uczucia wieloma gestami i minami. Wydęcie warg w odruchu zaciekawienia lub niesmaku można porównać do wyrażanych w podobny sposób przez człowieka sceptycyzmu lub wątpliwości. Uśmiech oznacza zadowolenie. Kiedy jest zamyślony lub zaniepokojony przybiera najmniej dramatyczną ze wszystkich min. Szympansowi, jakby uśmiechniętemu od ucha, do ucha wcale nie jest do śmiechu, przeciwnie, jest wtedy najprawdopodobniej strapiony lub nieszczęśliwy. Małe szympansy znajdują się w centrum uwagi stada. Często inne młode opiekują się nimi równie troskliwie jak matki. Szympansy zaczynają się wzajemnie pielęgnować w wieku około 10 miesięcy. Żyją do 40 lat.
Występowanie
Terenem naturalnego występowania obydwu gatunków jest zachodnia i środkowa Afryka równikowa - od Sierra Leone i Gwinei przez dorzecze Kongo do Jeziora Tanganika i Jeziora Wiktorii. Żyją w dżunglach, na sawannie oraz w górskich lasach
Wielkość i wygląd
Wzrost - samiec do 170 cm, samica do 130 cm
waga - samiec do 70 kg, samica ok. 50 kg
4.Jaguar:
Jaguar (Panthera onca) - ssak drapieżny z rodziny kotowatych. Jest największym kotem Ameryki i przedstawicielem rodzaju Panthera (ryczących kotów). Trzeci największy kot po tygrysie i lwie, ale największy i najpotężniejszy kot półkuli zachodniej.
Mimo że nie jest największym kotowatym, jaguar posiada najmocniejszą strukturę szczęk ze wszystkich kotowatych i drugą najpotężniejszą lądowego ssaka. Masa ciała waha się w granicach 90 - 120 kg u samców i 60 - 90 kg dla samic, z dużymi wariacjami wielkości w zależności od podgatunku. Największe okazy udokumentowano na mokrych sawannach, podczas gdy żyjące w bardziej zalesionych regionach jaguary przejawiają tendencję do bycia mniejszymi. Jest bardzo umięśnionym kotem ze stosunkowo krótkimi, masywnymi kończynami i potężnie zbudowaną klatką piersiową. Ten cętkowany kot jest bardzo podobny do lamparta, pomimo mocniejszej budowy ciała, jego zachowanie i cechy siedliska są bliższe tygrysowi.
Był czczony przez rdzennych mieszkańców Ameryk, w tym starożytnych Majów i Azteków
Jaguar zamieszkuje tereny trawiaste i tropikalne lasy Ameryki Południowej i Środkowej, pustynie południowej Ameryki Północnej.
W 2004 roku zaobserwowano jaguary w Arizonie (Stany Zjednoczone). Na tym wielkim obszarze swego rozmieszczenia jaguar tworzy podgatunki, różniące się między sobą ubarwieniem i osiąganymi rozmiarami. Preferuje obszary zasobne w wodę (bagna), podtapiane okresowo lasy (znakomicie pływają) i zarośla krzaczaste nad brzegami rzek.
Na otwartych przestrzeniach i w głębi puszczy występują rzadko - unikają otwartych przestrzeni, ponieważ najlepiej czują się w półmroku panującym w tropikalnej puszczy. Niezwykły wzór sierści doskonale maskuje je wśród plam światła i cienia.
Jaguar należy do największych kotowatych, jest trzeci pod względem wielkości po tygrysie i lwie. Średnia długość ciała mieści się w granicach 1-1,9 m, licząc od końca pyska do podstawy ogona, ogon ma około 65 cm. Waga u samców może dochodzić do 100 kg. Opisywano też olbrzymie okazy o długości ciała 2,5 m i wadze 131-151 kg.
Jaguar preferuje samotniczy tryb życia. W ciągu dnia wyleguje się w jaskiniach lub innych zacisznych miejscach.
Samiec patrolując swoje rozległe terytorium oznacza je moczem, informując inne samce o swojej obecności. W okresie godowym dochodzi do walk pomiędzy samcami.
Jest zwierzęciem aktywnym w nocy. Tak jak wszystkie inne koty ma zdolność doskonałego widzenia w mroku.
Pożywienie jaguara stanowią zwykle duże ssaki (tapiry, kapibary, pekari) w razie głodu zjada również drobne ssaki i ptaki, atakuje też krokodyle i żółwie. Często jego łupem padają ryby. Zwierzę niebezpieczne również dla zwierząt hodowlanych, stąd wytępione na dużym obszarze swego pierwotnego zasięgu (np. w Ameryce Północnej).
Poluje przede wszystkim na ziemi, najczęściej w nocy. Czai się i rzuca z zasadzki na ofiarę, starając się szybko wbić kły bardzo mocnymi szczękami w kark lub szyję albo głowę. Na krótkich odcinkach jaguar może bardzo szybko biegać.
Po zabiciu zwierzęcia ciało przenosi w bezpieczne miejsce. Po zaspokojeniu głodu zakopuje resztki w ziemi. Głodny lub zagrożony może się rzucić na człowieka.
Ciekawostki
- Jaguar ma najmocniejszą szczękę wśród wielkich kotów
- Jaguar nie boi się wody, potrafi świetnie pływać
- Od lamparta można go łatwo odróżnić po tym, że rozetki jaguara mają w środku czarną plamkę.
- Futro jaguarów jest niezwykle cenne. Z tego powodu w latach 60. tylko do USA importowano po kilkanaście tysięcy skór rocznie.
5.Lampart:
Lampart (pantera, leopard, rysiec) (Panthera pardus) – ssak z rodziny kotowatych. Czwarty pod względem wielkości kot świata (po tygrysie, lwie i jaguarze), jeszcze dość liczny w swoim naturalnym środowisku.
Występuje w całej Afryce (z wyjątkiem pustyń) oraz południowej i środkowej Azji. Zamieszkuje wilgotne, zwarte lasy i suchą sawannę, tereny górzyste i równiny.
- Zanzibar – wytępiony
- Azja Mniejsza – prawdopodobnie wytępiony
- wyspa Samos – wytępiony
- Bliski Wschód
- Afganistan, Zakaukazie, Kaukaz Północny po rzeki Kubań i Terek Rosyjski Daleki Wschód po Amur – wytępiony poza Krajem Nadmorskim (Przymorski)
- Chiny, Indochiny, południowa Azja Centralna
- subkontynent indyjski wraz z Cejlonem
- Jawa i Sumatra
Lampart to średniej wielkości kot, posiada okrągłe uszy osadzone na głowie o krótkim pysku. Szerokie łapy wyposażone są w ostre pazury.
Sierść jest błyszcząca, na grzbiecie i bokach usiana ciemnymi plamami o wielkości grochu albo orzecha. Plamy te układają się w rozetki bez plamek w środku. Jest to istotna cecha w rozpoznawaniu różnicy między lampartem (panterą) a jaguarem amerykańskim, gdyż jaguar w środku tych plam posiada dwie, czasem trzy plamki.
Pantery żyjące w lasach są mniejsze od tych, które żyją na sawannach. Różnią się też ubarwieniem. Koty zamieszkujące tereny otwarte mają jaśniejsze i rzadziej rozmieszczone cętki.
Oprócz osobników cętkowanych spotyka się również pantery czarne. Czarna pantera, choć długo uważana była za odrębny gatunek, wcale nim nie jest. Swoją barwę zawdzięcza większej ilości pigmentu (melaniny). Przy dobrym świetle można zauważyć charakterystyczne cętki.
Wielkość
- wysokość: 50-78 cm
- długość ciała: 100-159 cm
- długość ogona: 58-110 cm
- waga: samica 30-40 kg, samiec 50-65 kg
Poluje na lisy, zające, mangusty, perliczki, węże, jaszczurki, ryby, młode antylopy, świnie rzeczne, szakale, gryzonie czasem nawet polują na małpy(najczęściej szympansy) i wiewiórki. Rzadziej poluje na większe zwierzęta takie jak bawoły i antylopy nilgau.
Lamparty wolą naturalną zdobycz, ale jej brak zmusza je do polowania na zwierzęta hodowlane. Zdarzają się lamparty ludojady, ale najczęściej są to osobniki stare, chore, niezdolne do polowań albo samice wychowujące młode.
Polując, mimo swej dużej siły, potężnych kłów i pazurów lamparty są niekiedy zmuszane do wycofania się z polowania i ataku w obliczu takich przeciwników jak pawiany w grupie.
3.Bezkręgowce:
1. Pająki( dokładniej ptaszniki):
Ptasznikowate (Theraphosidae syn. Aviculariidae) - rodzina pająków z podrzędu Opisthothela, sekcji Orthognatha (syn. Mygalomorpha).
Obejmuje ok. 850 gatunków dużych zwierząt o bardzo różnorodnym ubarwieniu - od czarnych po różne kombinacje koloru zielonego, żółtego, czerwonego, pomarańczowego itp. Ptaszniki żyją głównie w strefie tropikalnej Ameryki Południowej, Afryki i Azji. Występują również w niektórych regionach południa Europy i południowej części USA (Eurypelma californica).
Ptaszniki żyją na drzewach, w dziuplach, w szczelinach skalnych lub w norkach wykopanych w ziemi. Zazwyczaj nie budują sieci łownych, polują aktywnie, głównie w nocy. Pajęczynę wykorzystują do budowy gniazda lub kokonów. Można je spotkać zarówno na terenach półpustynnych, jak i w chłodniejszych rejonach górzystych.
Najwięksi przedstawiciele (Theraphosa blondi, Teraphosa apophisis)dorastają do ok. 33 cm rozpiętości odnóży, ale są też gatunki dużo mniejsze, dochodzące do 1 cm ciała (nie licząc odnóży), np. Cyriocosmus elegans i inne.
Ptaszniki, w zależności od gatunku, dojrzewają w ciągu 1-5 lat, samce nieznacznie szybciej. Duży wpływ na dorastanie ma temperatura i obfitość pokarmu (im wyższe wartości, tym szybszy metabolizm, dojrzewanie i krótsze życie). Samiec po ostatniej wylince ma kilka miesięcy życia, przestaje jeść, uzupełniając tylko zapasy płynów i wyrusza na poszukiwanie samicy. Podczas kopulacji często ginie zjedzony przez partnerkę. Samice mogą dożyć 20 lat
Głównym pokarmem ptaszników są owady: karaczany, drewnojady, szarańcza, świerszcze, czasem drobne płazy. Wbrew nazwie (i tradycyjnym poglądom laików), ptaki czy też gryzonie padają ich ofiarą nadzwyczaj rzadko.
Jad jest z reguły dla człowieka niegroźny - nauka nie zna żadnego potwierdzonego przypadku zgonu po ukąszeniu ptasznika, jednakże w wypadku wystąpienia reakcji alergicznej może on być niebezpieczny, podobnie jak na przykład jad pszczeli (i każda inna substancja).
Do najbardziej jadowitych i agresywnych gatunków należą ptaszniki starego świata - tj. azjatyckie i afrykańskie, m.in. rodzaju Citharischius, Chilobrachys, Ornithoctonus, Selenocosmia, Ceratogyrus, Hysterocrates, Stromatopelma, Haplopelma, Heteroscodra, Poecilotheria, Pterinochilus.
Ukąszenia (dla osoby zdrowej) kończą się jednak z reguły na długim bólu, opuchliźnie, wymiotach i drgawkach (nawet miesiąc po ugryzieniu), czasem częściowym paraliżu (typowe dolegliwości przy neurotoksynach).
Natomiast całkowicie niegroźne ptaszniki, o słabszym jadzie, to amerykańskie ptaszniki z rodzaju Brachypelma, Grammostola, Nhandu, Psalmopoeus, Trixopelma, Xenesthis, Vitalius, Phormictopus, Iridopelma, Bonnetina, Avicularia, Aphonopelma, Lasiadora.
2. Skorpiony:
Skorpiony (Scorpiones) - rząd pajęczaków (Arachnida) o wielkości od 13 do nawet ponad 180 mm (skorpion cesarski), zamieszkujących zarówno obszary tropikalne (od lasów deszczowych po tereny pustynne), jak i wysokogórskie tereny okresowo przykrywane śniegiem. Skorpiony charakteryzują się obecnością kolca jadowego na ostatnim segmencie odwłoku.
Mają zdolność hibernacji (gatunki spotykane w Alpach) oraz estywacji (gatunki tropikalne), znoszą też promieniowanie radioaktywne w dawce śmiertelnej dla człowieka. Doskonale orientują się w ciemnościach - specjalne szczecinki na kleszczach rejestrują drgania powietrza (wychwytują na przykład uderzenia owadzich skrzydeł).
Istnieją dowody potwierdzające fakt, że skorpiony istniały już 400 mln lat temu i razem z pajęczakami były pionierami życia na lądzie.
W ciele skorpiona można wyróżnić dwie części: głowotułów i odwłok, na który składają się: przedodwłok i zaodwłok.
Głowotułów
Szczękoczułki skorpionów są olbrzymie, trójczłonowe, za to nogogłaszczki malutkie lecz zakończone dość dużymi kleszczami. Na grzbietowej stronie głowotułowia występuje od 7 do 10 par oczu (jedne z najczulszych narządów światłoczułych w zwierzęcym świecie), za dnia chronionych specjalnym barwnikiem zatrzymującym światło.
Przedodwłok
Powstaje ze zrośnięcia 9 segmentów ciała, przy czym jeden zanika już w trakcie rozwoju zarodkowego, stąd u dorosłych skorpionów obserwuje się przedodwłok 8-segmentowy. Na pierwszym segmencie, pośrodku od strony brzusznej (u podstawy grzebieni) znajduje się wieczko płciowe, pod którym znajdują się ujścia otworów płciowych. Grzebienie są zmodyfikowanymi nogami, przekształconymi w narządy zmysłów.
Odnóża kroczne
Umiejscowione wyłącznie na głowotułowiu, w liczbie 4 par, zakończone pazurkami. Na biodrach 4 pary znajdują się ujścia cewek Malpighiego.
Zaodwłok
Metasoma składająca się z sześciu segmentów (w ostatnim z nich znajduje się odbyt), zakończona jest telsonem z kolcem jadowym. Telson zawiera pęcherzyk zawierający porcję jadu (wytwarzanego przez dwa gruczoły jadowe), który paraliżuje układ nerwowy ofiary.
3. Modliszki:
Modliszki (Mantodea) – . Swoją nazwę zawdzięczają pozie, przypominającej osobę ze złożonymi do modlitwy rękoma. Są to stosunkowo duże owady, liczniej występujące w strefie tropikalnej i subtropikalnej. W południowej Polsce występuje modliszka zwyczajna (Mantis religiosa). Na świecie znanych jest ponad 2000 gatunków.
Głowa jest ortognatyczna, ruchliwa, z dużymi oczami (występują także przyoczka). Skrzydła błoniaste, bogato użyłkowane, składane w spoczynku wzdłuż ciała. Pierwsza para odnóży dobrze rozwinięta, służąca do chwytania ofiary. U niektórych gatunków ubarwienie kryptyczne, upodobniające do kwiatów, wśród których czatują na ofiary.
Modliszki są drapieżne, czasem występuje kanibalizm. Nie jest jednak prawdą popularny mit, zgodnie z którym każda kopulacja kończy się zjedzeniem samca przez samicę. Takie zdarzenie zachodzi tylko w 5 do 30% przypadków (liczby różnią się w zależności od badań). Aby do tego doszło, musi zajść kilka czynników jednocześnie: w otoczeniu musi być mało pożywienia, samiec musi podchodzić do samicy od przodu, a nie od tyłu, a sezon godowy musi się już kończyć.
Płeć modliszek rozpoznaje się po segmentach na odwłoku. Samiec ma ich zawsze 8, a samica 6.
3.Termity:
Termity (Isoptera) - rząd owadów społecznych z podgromady uskrzydlonych.
Nazwa Isoptera jest połączeniem gr. iso- czyli równy, i -ptera, czyli skrzydła - co oznacza równoskrzydłe owady dorosłe (w przeciwieństwie do mrówek, których formy uskrzydlone mają przednią parę skrzydeł większą od drugiej pary skrzydeł). Przechodzą przeobrażenie niezupełne. Termity mają aparat gębowy gryzący. Typowa wielkość termita waha się od 4 do 11 mm długości.
Termity żywią się w większości drewnem, niektóre gatunki hodują grzyby i żywią się nimi. Termity są często plagą w nowo wybudowanych osiedlach mieszkaniowych wybudowanych na terenach stanowiących wcześniej środowisko termitów. Drewno, z którego budowane są domy staje się nowym źródłem pożywienia. Najchętniej zjadanym przez termity drewnem jest miękkie drewno. Rzadziej pożywiają się drewnem takich drzew jak cyprys czy jałowiec jednakże nie ma takiego drewna, którego zastosowanie gwarantowałoby to, że termity nie zechcą skosztować. W badaniach nad preferencjami żywieniowymi termitów wykazano, że kolejność z jaką dobierają się termity do źródła celulozy jest następująca: czysta luźna celuloza, bibuła i papier, tektura, miękkie drewno, twarde drewno. Termity przetwarzają celulozę na pokarm za sprawą pierwotniaków żyjących w ich organizmach. Do przetrwania termity potrzebują drewna, wilgoci i ciepła. Termity szybko wysychają, gdyż mają cienką "skórę". Jedynie owady uskrzydlone są bardziej odporne na brak wilgoci.
Typy termitów
Wyróżnia się dwa główne typy termitów:
Termity żyjące tylko w drewnie
Termity żyjące tylko w drewnie należą do bardziej prymitywnych. Tworzą kolonie w wydrążonych tunelach wewnątrz martwych konarów i pni drzew. Z tego względu kolonie tego typu termitów rzadko mają więcej jak kilka tysięcy termitów. Gdy zużyją całe drewno i nie mają dostępu do nowych zasobów drewna, kolonia ginie. Podział kastowy u tych termitów jest prostszy. Żołnierze o pomarańczowych głowach i silnych szczękach bronią kolonii przed śmiertelnymi wrogami termitów: mrówkami. Zamiast zwykłych robotników i robotnic występują tak zwani fałszywi robotnicy i robotnice, będący zatrzymaną w rozwoju formą płciową wspomagającą królową i króla w wychowaniu młodych termitów. Wiele z tych fałszywych robotnic i robotników przekształca się w dorosłą skrzydlatą postać i w odpowiednim czasie odlatuje z koloni w celu założenia nowej kolonii.
Termity potrafiące budować tunele poza drewnem
Najwięcej jest gatunków termitów potrafiących budować tunele poza drewnem. Zdolność budowania tuneli pozwala na odnajdywanie wielu źródeł pożywienia, a w związku z tym liczebność ich kolonii waha się między setkami tysięcy a wieloma milionami osobników. U tych termitów istnieje kasta prawdziwych robotnic i robotników, które nie przekształcą się w formę płciową. Kasta żołnierzy może posiadać "uzbrojenie" - szczęki o różnym kształcie. W tej grupie występują termity wyspecjalizowane w pożywianiu się na przykład trawą lub humusem zamiast drewnem.
Niektóre gatunki termitów budują imponujące gniazda zwane termitierami. Wszystkie termity są mobilne przez okres swojego życia w związku z czym w termitierze nie ma miejsca, które można określić jako centrum kolonii termitów. Podobnie jak u mrówek jajka i larwy są przenoszone w różne miejsca termitiery. Termity kopiąc w ziemi długie kanały podążają za gradientem zawartości wilgoci podobnie jak korzenie drzew czy też wzdłuż elementów budynków czy nawet korzystając ze szczelin muru budując zamknięte kanały dla utrzymania odpowiedniej wilgotności.
Gady:
1.Kameleon:
Kameleony (Chamaeleonidae) – rodzina gadów z grupy jaszczurek, podrzędu Iguania.
Opis
Mocno spłaszczone ciało, zwłaszcza część grzbietowa, na którym skóra tworzy wysoką, płaską listwę z ostrą krawędzią. Nogi cienkie tej samej długości, wszystkie palce przeciwstawne, ogon długi i chwytny. Głowa kanciasta sklepiona często pokryta rogowymi naroślami. Oczy ruchliwe niezależne od siebie tak, że każde może patrzeć w inną stronę (wcale nie robiąc zeza), a powieki zrośnięte tyle, że zostaje tylko niewielki otwór na źrenice. Dzięki takiej budowie oczu i bardzo dobremu wzrokowi mogą bez obracania głowy widzieć wszystko wokół siebie. Ich oczy oprócz podstawowego zestawu barw (niebieski, zielony, czerwony) odbierają jeszcze światło ultrafioletowe. Język długi, na końcu szeroki, pokryty lepkim śluzem.
Rozmiary
Długość od 3,5 do ponad 60 cm
Masa ciała do jednego kilograma.
Biotop
Tropikalne, wilgotne lasy
Pokarm
Głównym ich pokarmem są owady i pająki, a większe gatunki zjadają małe ptaki i myszy.
Behawior
Przystosowane do życia nadrzewnego, mają pięciopalczaste kończyny, które są doskonałymi narządami chwytnymi, pozwalającymi mocno obejmować gałązki, ale też pomagają sobie chwytnym ogonem, który mogą owijać wokół gałęzi. Są bardzo powolne, potrafią nadymać ciało powietrzem w razie niebezpieczeństwa. Polują wyrzucając błyskawicznie lepki język na odległość do kilkunastu centymetrów. Mają szczególną zdolność zmiany barwy ciała dostosowując ją do otoczenia. Niektóre stosują mimetyzm przybierając kształt np. zeschłych liści. Trzymają się określonych rewirów, które uważają za swoje i bronią ich przed intruzami.
Rozmnażanie
Większość jest jajorodna, a tylko nieliczne są jajożyworodne.
Występowanie
Afryka, Madagaskar, południowa Europa (1 gatunek) Bliski Wschód (1 gatunek), Indie (1 gatunek), Hawaje (1 podgatunek kameleona trójrogiego (Chamaeleo jacksonii xantholophus) - wprowadzony sztucznie, zaaklimatyzowany) i Cejlon (1 gatunek).
2.Gekony:
Gekony (Gekkonidae) – rodzina jaszczurek. Obejmuje ok. 90 rodzajów i ok. 800 gatunków.
Opis
Skóra cienka i delikatna pokryta małymi ziarnistymi łuskami. Na skórze występują rogowe twory. Głowa i oczy duże. Gatunki dzienne mają źrenice okrągłe, a nocne pionowe. Ogon długi, w przekroju okrągły, często walcowaty. Większość zjada wylinkę. Gekony są stosunkowo popularnymi zwierzętami hodowanymi przez terrorystów. Jedyne jaszczurki mające pod palcami włoskowate przylgi, które umożliwiają im sprawne chodzenie po pionowych ścianach, sufitach, szybach. Są jedynymi jaszczurkami mającymi zdolność wydawania donośnych głosów. Największy gekon Rhacodactylus leachianus z Nowej Kaledonii ma do 50 cm długości i 800 g masy ciała. Najmniejszy to gekon krągłopalcowy (Sphaerodactylus elegans): ma długość 3,5 cm i waży tylko 2 g.
Rozmiary
Długość od 3,5 do 50 cm
Masa ciała od 2 do 800 gram.
Biotop
Suche środowiska, lasy, skaliste pustynie, często zamieszkują w pobliżu ludzkich siedzib.
Pokarm
Głównie duże owady, większe gatunki są drapieżnikami polującymi na małe kręgowce - ptaki i gryzonie. Dorosłe gekony często zjadają mniejszych przedstawicieli swojego gatunku (np. gekon toke). Przedstawiciele rodzajów Hoplodactylus i Naultinus oprócz bezkręgowców jedzą również nektar i pyłek kwiatowy.
Behawior
Gekony dzielą się na nocne (pionowe źrenice) i dzienne (okrągłe źrenice). Dzienne gekony, jak nazwa tłumaczy, prowadzą dzienny tryb życia i zazwyczaj są bardziej barwne od nocnych. Rzadziej występujące rodzaje gekonów dziennych to: Pristurus, Phelsuma, Quedenfeldia, Naultinus, Lygadactylus, Heteropholis.
Rozmnażanie
Dojrzałość płciowa zwykle w 2 roku życia. Większość jajorodna nieliczne (z Nowej Zelandii) jajożyworodne(rodzaje Heteropholis, Hoplodactylus i Naultinus oraz Rhacodactylus trachyrhynchus). Trzy gatunki gekonów są partenogenetyczne. Samica składa od 1 do 2 jaj kulistego kształtu w pergaminowych osłonkach pokrytych lepkim śluzem, które przykleja w różnych szczelinach.
Występowanie
Gekony najliczniej występują w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Ameryka Północna i Środkowa, Ameryka Południowa, Afryka, Madagaskar, Półwysep Arabski, południowa Azja, Australia, Archipelag Malajski, Nowa Zelandia, Europa (7 gatunków).
3.Węże:
Zdradnicowate (Elapidae) - rodzina gadów z podrzędu węży.
Liczba rodzajów i gatunków tej rodziny jest różna w zależności od autora (Klemmer (1963) podaje 41 rodzajów i ok. 190 gatunków). Jest najliczniejsza rodzina węży jadowitych.
Do zdradnicowatych należą najbardziej jadowite węże świata, jak:
- tajpan australijski (Oxyuranus scutellatus)
- tajpan pustynny (Oxyuranus microlepidotus)
- kobra egipska (Naja haje)
- kobra indyjska (Naja naja)
- kobra królewska (Ophiophagus hannah)
- mamba czarna (Dendroaspis polylepis)
- mamba zielona (Dendroaspis viridis)
- mamba pospolita (Dendroaspis angusticeps)
- mamba Jamesona (Dendroaspis jamesoni)
- zdradnica śmiercionośna (Acanthopis antarcticus)
- zdradnica tygrysia
- wąż koralowy arlekin, koralówka arlekin (Micrurus fulvius)
- wąż morski pręgowany
Występowanie
Zdradnicowate zamieszkują tropikalne i subtropikalne rejony Afryki, Ameryki, Azji i Australii oraz okolicznych wysp. Zupełny brak przedstawicieli tej rodziny w Europie. Żyją w różnorodnych środowiskach od pustyń, półpustyń, stepów, sawann po lasy deszczowe. Prowadzą z reguły naziemny tryb życia, ale są gatunki zarówno nadrzewne, jak i ryjące pod ziemią, a nawet żyjące w środowisku wodnym. Zwierzęta te przejawiają aktywność głównie nocą, ale występują gatunki aktywne za dnia.
Charakterystyka
Bardzo prymitywna grupa na szczeblu rozwoju ewolucyjnego węży jadowitych. Szkielet jest pozbawiony szczątków miednicy i kończyn. Są to w większości jaskrawo ubarwione węże. Większość przedstawicieli to węże małe i średnie. Długość ich waha się od 0,4 m do ok. 2 m - przeciętna długość do 1 m. Jeden gatunek (Ophiophagus) dorasta do ok. 5,4 m.
Uzębienie typu Proteroglypha (z greckiego:proteros = przedni, glyphe = zagłębienie, jama). Posiadają parzyste zęby jadowe z podłużnie przebiegającą głęboką rynienką lub częściowo kanalikiem, osadzone nieruchomo w przedniej części szczęki górnej. Do przekazania trucizny wystarczy płytkie uderzenie pyskiem. Często występuje brak zębów chwytnych za zębami jadowymi. Trzy gatunki wytworzyły zdolność wystrzykiwania jadu na znaczną odległość. Właściwość ta, zwana potocznie "pluciem", następuje na skutek skurczu mięśni otaczających gruczoły jadowe i skierowanym ku przodowi otworom kanalików w zębach jadowych. Wąż rozpyla jad silnym wydechem powietrza i nadaje dodatkową szybkość poprzez gwałtowny wyrzut głowy ku przodowi. Rozpylony jad zostaje wyrzucony na odległość ok.3 m i zajmuje ok. kilkudziesięciu centymetrów kwadratowych. Z reguły zawsze dosięga przeciwnika.
Większość gatunków nie należy do węży agresywnych, nieniepokojone nie starają się kąsać. Zaniepokojone starają się uciec prześladowcy. U większości przedstawicieli występuje bardzo silny jad zawierający neurotoksyny. Jest to jad drobnocząsteczkowy, ubogi w enzymy, poraża głównie układ nerwowy. Ani jad ani zęby jadowe nie są używane niemal nigdy w stosunku do przedstawicieli własnego gatunku.
Zdradnicowate rozmnażają się głównie składając jaja, nieliczne gatunki opiekują się gniazdem. Jajożyworodne są tylko przedstawiciele z rodzajów: Acanthophis, Notechis, Hemachatus.
Odżywiają się głównie kręgowcami tj. małymi ssakami, płazami, gadami (jaszczurkami i innymi wężami). Rzadko pożerają ptaki. Formy zdradnicowatych prowadzące podziemny tryb życia również bezkręgowcami.
